መላእክት የሚለው ስም በመጽሐፍ ቅዱስ በብዙ ክፍል እና ምዕራፍ ተጽፎ እናገኛለን፡፡ ነገር ግን በእነዚህ የተጠቀሱት ክፍሎች ውስጥ የተጠቀሱት ሁሉ ቅዱሳን መላእክትን ይመለከታሉ ማለት ግን አይደለም፡፡ መላእክት የሚለውን ስም መጽሐፍ ቅዱስ እንደየ አገባቡ ለሦስት ነገሮች ሲጠቀምበት እንመለከታለን፡፡
ሀ. አለቆች፣ገዢዎች ሲል
መልአክ የሚለው ቃል የግእዝ ቃል ሲሆን ‹ገዢ፣አስተዳዳሪ፣አለቃ› የሚል ፍቺን ይሰጣል፡፡ይኸውም በዮሐ 3፥1 ላይ ምስጢረ ጥምቀትን እንደሚገባ አድርጎ ስላስተማረው ስለ አይሁድ አለቃ ኒቆዲሞስ ሲናገር በግዕዙ ‹ወሀሎ አሐዱ ብእሲ እም ፈሪሳውያን ዘስሙ ኒቆዲሞስ መልአኮሙ ለአይሁድ› በማለት ሲገልጸው የአማርኛ አቻ ትርጉሙም ‹ከፈሪሳውያን ወገን የሚሆን ስሙ ኒቆዲሞስ የሚባል የአይሁድ አለቃ› የሚል ነው፡፡ስለዚህ በዚህ ክፍል ላይ መላእክት ተብሎ መጠቀሱ ገዢን አለቅነትን ለማመልከት እንደሆነ እንገነዘባለን፡፡ በተጨማሪም ብርሃነ ዓለም ቅዱስ ጳውሎስ ክርስቶስን በማመናቸው እና በመከተላቸው እርሱና ሐዋርያቱ ለሰዎች እንዲሁም ለሹማምንት መጫወቻ እና መዘባበቻ እንደሆኑ ሲናገር ‹ለዓለም ለመላእክትም ለሰዎችም መጫወቻ ሆነናልና› በማለት ገልጾታል፡፡ እዚህ ላይ ማስተዋልና ማጤን ያለብን ነገር ቢኖር መላእክት ብሎ የጠቀሰው የምድር ሹማምንትን እንጂ ፌዝ እና ስላቅ የሌለባቸው ንጹሐን መላእክትን እንዳልሆነ ነው፡፡ቅዱስ ዮሐንስም በራእዩ የቤተ ክርስቲያን ጠባቂዎችንና አስተዳዳሪዎችን መላእክት በማለት ጠርቷቸዋል፡፡ (1 ቆሮ 4፥9 ፣ራእይ 1፥20)
ለ. ሠራዊተ አጋንንትን
ተፈጥሮአቸው እንደ መላእክት የሆነ ኋላ ግን በገዛ ፈቃዳቸው ከእግዚአብሔር ከአምላካቸው የተነጠሉ ከመንግስቱ የተለዩ ሠራዊተ አጋንንትን መጽሐፍ ቅዱስ መላእክት በማለት ይጠራቸዋል፡፡ ሐዋርያው ቅዱስ ያዕቆብ ዓላማቸውን ስለሳቱትና ክብራቸውን ስለተነፈጉት ሠራዊተ አጋንንት እስከ ምፅአተ ክርስቶስ ድረስ ከጨለማ በታች ሆነው በእስራት እንደሚቆዩ ሲናገር ‹መኖሪያቸውንም የተዉትን እንጂ የራሳቸውን አለቅነት ያልጠበቁትን መላእክት በዘላለም እስራት ከጨለማ በታች እስከ ታላቁ ቀን ፍርድ ድረስ ጠብቆአቸዋል› ብሏል፡፡ኢዮብም አምላክነትን ሽቶ ፈጣሪውን ክዶ በተዋረደና በስንፍና መረብ በተጠላለፈ ሰይጣንና ሠራዊቱ እግዚአብሔር እንደ ማይተማመን ሲገልጽ ‹እነሆ፥ በባሪያዎቹ አይታመንም መላእክቱንም ስንፍና ይከስሳቸዋል› ነገር ግን ይህቺን ጥቅስ በመያዝ ትጉሃን የሆኑ የእግዚአብሔርን አገልጋዮች ቅዱሳን መላእክትን ለመንቀፍ የሚጣጣሩ መናፍቃን አሉ፡፡ ‹እግዚአብሔር ያከበረውን ማን ያቀለዋል!› ምንም የስም አጠራራቸውን ሊያጠፉ ቢጥሩም ከምንም በላይ ግን ቅዱሳን መላእክት ስማቸው በእግዚአብሔር ፊት የሰለጠነ ነው!፡፡ (ያዕ 1፥6 ፣ ኢዮ 4፥18)
ሐ. ቅዱሳን መላእክት
መላእክት የሚለው ቃል በሌላ አገባብ ‹ለአከ› ከሚለው የግዕዝ ግስ የወጣ ሲሆን መልእክተኛ ፣ ተላላኪ የሚል ትርጉም ይሰጠናል፡፡ ይህንንም የአገባብ ትርጉም የምንጠቀመው ለቅዱሳን መላእክት ብቻ ሲሆን ነው፡፡ ይህንን ትርጉም በመጠቀም በብዙ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል ውስጥ ቅዱሳን መላእክትን ተጠቅሰው እናያለን፡፡ ለአብነት ያህልም አባታችን ያዕቆብ በፍኖተ ሎዛ ተኝቶ ባያት ከምድር እስከ ሰማይ የምትደርስ መሰላል ላይ ሲወጡና ሲወርዱ የነበሩትን መላእክት ከላይ ከጠቀስናቸው የአገባብ ትርጉሞች ውጪ መሆኑን ሲያመለክተን ‹የእግዚአብሔር መላእክት› በማለት ጠርቷቸዋል፡፡ ቅዱስ ዳዊትም በመዝሙሩ ‹‹የእግዚአብሔር መልአክ በሚፈሩት ዙሪያ ይሰፍራል ያድናቸውማል›› በማለት ከሠራዊተ አጋንንት እና ለገዢዎች ከሚሰጠው ትርጉም በተለየ መልኩ ከትቦታል፡፡(ዘፍ.28፥12፣ ዘፍ. 32፥1፣ መዝ 33፥7፣ዕብ 1፥6)
በአጠቃላይ ‹መላእክት› የሚለው ስም በመጽሐፍ ቅዱስ ሦስት አይነት የአገባብ ፍቺ እንዳለው ካወቅን ይህ ጽሑፋችንም የሚያተኩረው በቅዱሳን መላእክት ተፈጥሮ እና አገልግሎት ላይ ይሆናል፡፡ ቅዱሳን መላእክት የተፈጠሩት በእለተ እሁድ ሲሆን ስለተፈጥሯቸውም በቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት ዘንድ ሁለት አይነት ሐሳብ አለ፡፡
የመጀመሪያው ሐሳብ ከእሳትና ከነፋስ ተፈጥረዋል የሚል ሲሆን እንደ ማስረጃነትም የሚያቀርቡት በመጽሐፈ መቃብያን የተጠቀሰውን ‹‹ ወሶበ ኢያዕኮትኮ ለዘፈጠረከ እምነፋስ ወነድ ›› ‹‹ ረቂቅ የምትሆን አንተ ከእሳትና ከነፋስ የፈጠረህን አላመሰግንም ባልክ ጊዜ…›› የሚለውን እና በዳዊት መዝሙር ላይ የተጠቀሰውን ‹ዘይሬስዮሙ ለመላእክቲሁ መንፈሰ ወለእለ ይትለአክዎ ነደ እሳት›› ‹‹ መላእክቱን መንፈስ አገልጋዮቹንም የእሳት ነበልባል የሚያደርግ ›› የሚሉት ይካተቱበታል፡፡ መዝ. 103፥4፡፡
ሁለተኛው ደግሞ ከእሳትና ከነፋስ አልተፈጠሩም የሚሉት ሲሆኑ እነዚህም የሚያቀርቡት ማስረጃ ‹‹ሶበሰ ተፈጥሩ እምነፋስ ወነድ እሞቱ ወእማሰኑ ከማነ›› ‹እነሱስ ከእሳትና ከነፋስ ተፈጥረው ቢሆን እንደኛ ታማሚ ሟች በሆኑ ነበር›› የሚለውን በመጽሐፈ አክሲማሮስ ላይ የተጠቀሰውን በመመርኮዝ ነው፡፡ ሁለቱን ሲያስታርቁት ግን ከእሳትና ከነፋስ ተፈጠሩ ማለቱ በግብር (በስራ) ስለሚመስሉት ነው፡፡ ይኸውም እሳት ረቂቅ እንደሆነ መላእክትም ረቂቃን ናቸው፤ እሳት ኃያል ነው መላእክትም ኃያላን ናቸው፤ እሳት ብሩህ እንደሆነ መላእክትም ብሩሃነ አእምሮ መሆናቸውን ሲያመለክት፤ ከነፋስ ተፈጠሩ ማለቱም ነፋስ ፈጣን እንደሆነ እነርሱም ለተልእኮ ፈጣን መሆናቸውን ለማመልከት እንጂ ተፈጥሯቸውስ ‹‹እምኀበ አልቦ ኀበቦ›› ‹‹እምኀበ ኢምንት ኀበ ምንት›› ካለመኖር ወደ መኖር ነው፡፡
የኢትዮጽያ ቤተ ክርስቲያን ለነገረ ቅዱሳን ካላት ታላቅ አክብሮትና ፍቅር የተነሳ እንኳን ሥራቸውንና ትምህርታቸውን ቀርቶ ስማቸውንም በፊደል ለይታ ልዩ በሆነ ምስጢርና አንድምታዊ ትርጉም አሰባጥራ ለልጆቿ ለምእመናን ታስተምራለች፡፡እኛም ይህን አብነት በማድረግ በዚች ጽሑፍ የመላእክትን ክብርና አገልግሎት ከስማቸው ፊደል ፍቺ ጋር አዋህደን ለማየት እንሞክራለን፡፡
መጋብያን
ከመላእክት አገልግሎትና ተልእኮ መካከል የሰውን ልጅ ለቁመተ ስጋ የሚሆን ምግብን መመገብ አንዱ ነው፡፡ይህም ሐሳብ በብዙ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች ተከትቦ (ተጽፎ) እናገኘዋለን፡፡ነቢየ እግዚአብሔር ኤልያስ ፍቅረ ጣኦት ካናወዛት ከንግስት ኤልዛቤል ጋር ተጣልቶ በተሰደደ ጊዜ ድካም ተሰምቶት ከጥላ ስር አንቀላፍቶ ሳለ መልአከ እግዚአብርም የኤልያስን መራብና መጠማት ስላወቀ እንጀራን በአገልግል ውኃን በመንቀል አድርጎ መግቦት ነበር፡፡(መጽ.ነገ. ቀዳ 19፥2-8) ኅዳር አስራ ሁለት ቀን ቤተ ክርስቲያችን በታላቅ ድምቀት የምታከብረው የቅዱስ ሚካኤል መታሰቢያ በዓልም የሚያስታውሰን አርባ ዘመን ሙሉ በበረሀ ሲገዙ ለነበሩ ሕዝበ እስራኤል መልአኩ ቅዱስ ሚካኤል መናን ከሰማይ እያወረደ እንደመገባቸውና እስከ ስደታቸው ፍጻሜ በመግቦቱ እንዳልተለያቸው ነው(ዘጸ 16፥35)፡፡ አንድ አንድ ሰዎች ስለ መላእክት መጋቢነት ሲነገር የሚደንቃቸውና ግራ የሚያጋባቸው አሉ፡፡ ይህ መጽሐፍ ቅዱስን ካለመረዳት የተነሳ ነው እንጂ እንኳን ንጹሐን የእግዚአብሔር አገልጋዮች መላእክት ቀርቶ ህጸጽ ጉድለት የሚገኝባቸው የሰው ልጆችም እንዲህ ያለውን ስራ እንደሰሩ በሰፊው ተጽፎ እናገኛለን ፡፡ መላእክት ከምግበ ስጋ ባሻገር ምግበ ነፍስ የሆነውንም ጽድቅ ይመግቡናል (ያስተምሩናል) ፡፡ ( ራዕይ 18፥10 ዳን 10፥21)
ላዕላውያን
ይህም ማለት መላእክት ሰማያውያን እንደሆኑ የሚያስረዳን ቃል ነው፡፡ መላእክት ሰማያውያን መሆናቸውን ገባሬሆሙ ለመላእክት (የመላእክት ፈጣሪያቸው) የሆነ አምላካችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ክቡር በሆነ ወንጌሉ ስለ መላእክት በጠቀሰበት ትምህርቱ ‹‹የሰማይ መላእክትም ቢሆኑ…›› ‹‹እንደ እግዚአብሔር መላእክት በሰማይ ይሆናሉ…›› እና የመሳሰሉትን ተናግሯል፡፡ ላዕላውያን የሚለው ቃል ሰማያውያን ከሚለው ፍቺው በተጨማሪ በክብር ከፍ ያሉ ልዑላነ ክብር የሚል ፍቺ ይኖረዋል፡፡ይህም ፍቺ በበለጠ ክቡራን ከሚለው ቃል ፍቺ ጋር ስለሚወራረስ በዚያ ስር ለማየት እንሞክራለን፡፡ (ማቴ. 24፥36 ማቴ. 22፥30)
እቁባነ ምሕረት
የቃሉ ፍቺ በምሕረት የሚጠብቁ የሚል ሲሆን መላእክት ዑቃቤ (ጠባቂ) በመባል ይታወቃሉ፡፡ ለርዕሳችንም እንደ መግቢያ የተጠቀምነውም ‹‹በመንገድህም ይጠብቅህ ዘንድ ወዳዘጋጀሁት ቦታም ያገባህ ዘንድ እነሆ እኔ መልአክን በፊትህ እሰዳለሁ›› የሚለውም ቃል የሚጠቁመን መላእክት ከእግዚአብሔር ዘንድ የሚላኩ ጠባቂዎቻችን መሆናቸውን ነው፡፡ የመላእክት አገልግሎት ሰውን መጠበቅ ከመከራ ከችግር ማዳን እንደሆነ ቅዱስ ጻውሎስ ሲናገር ‹‹ሁሉ መዳንን ይወርሱ ዘንድ ስላላቸው ለመርዳት የሚላኩ የሚያገለግሉም መናፍስት አይደሉምን›› በማለት በተረዳ መልኩ አስቀምጦታል(ዕብ 1፥14)፡፡ታዲያ የመላእክትን ጠባቂነት አለማመን ከክህደት አልፎ በመጽሐፍ ቅዱስ የተጻፈውን የእግዚአብሔርን ቃል ፍጹም መንቀፍ የጻፉትንም ቅዱሳን ውሸታም ማለት እንደሆነ ማን በነገረን!? ያለ መላእክት ጠባቂነት የሰው ልጅ እንኳን አርባና ሃምሳ ዘመን ቀርቶ ለአንድ ማይክሮ ሰከንድ ያህል መሰንበት አይችልም፡፡ ምክንያቱም የመላእክቱ ጥበቃ የእግዚአብሔር ፈቃድ ነውና! የሚደንቀው ግን እንዲህ እያቃለልናቸውና እያጣጣልናቸው እኛን በትጋትና በትእግስት መጠበቃቸው ነው፡፡ በእውነት እንዲህ ላለ ትዕግስት አንክሮ ይገባል! እንደዚህም ላለው ጥበቃ ምስጋና ይገባል!
ክቡራን
መላእክት ክቡራን ይባላሉ፡፡በንጽሕናውና በቅድስናው ከመላእክት ክብር ጋር የሚተካከል ክብር ያለው ወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ በራዕዩ የመላእክትን ክብር ሲናገር ‹‹ከዚህ በኋላ ታላቅ ስልጣን ያለው ሌላ መልአክ ሲወርድ አየሁ ከክብሩም የተነሳ ምድር በራች›› በማለት ነበር የገለጸው ራዕይ 18፣1 ፡፡እንደዚሁም በተለያዩ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች ስለ መላእክት ክብር በሰፊው ተጽፎ እናገኛለን፡፡ከነዚህም መካከል በዘጸ 22 ላይ የተጠቀሰው የበለዓምን ታሪክ ብቻ ጠቅሰን ስለ መላእክት ክብር ብዙ መነጋገር እንችላለን ነገር ግን ጊዜውም ወረቀቱም ስለሚገድበን በአጭሩ እንመለከተዋለን፡፡በለዓም ምንም ዓይነ ልቡናው ቢታወርበትም ፈቃደ እግዚአብሔር ሆኖ መልአኩ በተገለጸለት ጊዜ ከክብሩ የተነሳ በግንባሩ ተደፍቶ እንደሰገደለት እናመለከታለን፡፡ ስለዚህ መላእክት ክቡራን ከመሆናቸውም በላይ ለክብራቸው ከጉልበት በርከክ ብሎ በግንባር መሬት ነክቶ እጅ መንሳት እንደሚገባ ከታሪኩ እንማራለን፡፡ በተጨማሪ መላእክት ክቡራን ናቸው የምንለው በላያቸው ከሚያድርባቸው ከእግዚአብሔር የተነሳ ነው፡፡ አምላካችን እስራኤላውያን ከግብጽ ባርነት ባወጣቸው ጊዜ ይረዳቸውና ከመከራ ይታደጋቸው ዘንድ ስለ ላከው መልአክ ሕዝቡን ሲያስጠነቅቅ ‹‹ ስሜ በርሱ ነውና መልአኬን አታስመርሩት ›› በማለት የእርሱ ክብር በእነርሱ ላይ እንዳለ በተረዳ ነገር ተናግሮናል፡፡ ስለዚህ መላእክትን አለማክበር በእነርሱ የሚከብር እግዚአብሔርን አለማክበር ነው፡፡ ስማቸውን ጠርቶ ላለመማጸን ‹‹እነርሱ ከእግዚአብሔር ወደ ሰው ብቻ የሚላኩ ተላላኪዎች ናቸው›› ማለት አያዋጣም፡፡ይልቁኑ ‹እግዚአብሔር ያከበረውን› ማቅለል ሰሪውንና አክባሪውን ተሳስተሃል አርም ማለት በመሆኑ የገሃነምን ፍርድ ሳያመጣ አይቀርም!!!ስለዚህ መላእክትን እግዚአብሔር ባከበራቸው ክብር ማክበር ይገባል፡፡
ትጉሃን
ነቢዩ ኢሳይያስ በትንቢቱ እንደተናገረ መላእክት ሀያ አራት ሠዓት ሙሉ ያለማቋረጥ ‹‹ቅዱስ ቅዱስ ቅዱስ›› እያሉ እግዚአብሔርን ያመሰግኑታል (ኢሳ 6)፡፡‹‹እስመ እረፍቶሙ አኮቴቶሙ እስመ አኮቴቶሙ እረፍቶሙ›› ‹‹እረፍታቸው ምስጋናቸው ምስጋናቸው እረፍታቸው›› እንዲል፡፡ ከዚህ ግብራቸው የተነሳ ቤተ ክርስቲያን ትጉሃን ብላ ትጠራቸዋለች፡፡ ት የሚለው ቃል ከትጉሃን በተጨማሪ ትሁታን ተብሎ ይፈታል፡፡ ቅዱስ ሚካኤል ስለ ሙሴ ስጋ ከሰይጣን ጋር በተከራከረ ጊዜ ሰይጣን ባለው የስድብ አፍ ብዙ ጽርፈትን (ስድብን) በተናገረ ጊዜ ቅዱስ ሚካኤል ግን እግዚአብሔር ይገስጽህ ከማለት ያለፈ ምንም አልተናገረውም ነበር፡፡ ይህንንም ያደረገው ስለ ስድቡ ሰይጣንን መቅጣት ሳይችል ወይም ስልጣኑ ሳይኖረው ቀርቶ ሳይሆን ስለ ትህትናው ታገሰው እንጂ፡፡(ይሁ 1፣6)
በአጠቃላይ እስከአሁን የጠቀስናቸው ዝርዝር ሐሳቦች ስለ መላእክት ተፈጥሮ፣ስለ አገልግሎታቸው እንዲሁም ስለ ስማቸው ትርጉም መጠነኛ የሆነ የቤተ ክርስቲያን እውቀት እንደጨበጣችሁ ተስፋ እናደርጋለን፡፡
ይቆየን!
ዲ. አቤል ካሳሁን
